Η Ημέρα του Μακεδονικού Αγώνα τιμάται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά την 13η Οκτωβρίου (ημερομηνία θανάτου του Παύλου Μελά το 1904). Ο εορτασμός της «Ημέρας του Μακεδονικού Αγώνα», θα πραγματοποιηθεί φέτος, την Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025.
Λίγα λόγια για τον Μακεδονικός Αγώνα (1904-1908):
Μετά την απελευθέρωση ενός μεγάλου τμήματος της Ελλάδας, η Μακεδονία παρέμεινε οθωμανική περιοχή, όμως οι Έλληνες που ζούσαν εκεί συνέχισαν να επιδιώκουν την ελευθερία και την ένωσή τους με την Ελλάδα, παρ’ όλο που το επίσημο ελληνικό κράτος δεν είχε την δυνατότητα να επέμβει και γι’ αυτό επίσημα κρατούσε ουδέτερη στάση. Ανεπίσημα όμως, ενίσχυε την οργάνωση και αποστολή εκεί εθελοντών από την Ελλάδα.
Το 1854 ξέσπασε ένα επαναστατικό κίνημα στην Μακεδονία, που όμως δεν είχε καμία τύχη και οι αρχηγοί του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή. Το 1870 η Οθωμανική αυτοκρατορία αναγνώρισε την Βουλγαρική Εκκλησία ως αυτοκέφαλη και της έδινε το δικαίωμα να επεκταθεί σε κάθε μέρος όπου οι περισσότεροι κάτοικοι επιθυμούσαν να υπαχθούν σ’ αυτήν. Έτσι ξεκίνησε μία περίοδος προσηλυτισμού των μακεδονικών πληθυσμών από ένοπλα βουλγαρικά σώματα. Οι Έλληνες απάντησαν με ένοπλα αντάρτικα σώματα, που προσπαθούσαν να αποτρέψουν τον εκβουλγαρισμό των Μακεδόνων. Τον Φεβρουάριο του 1878 ξέσπασε ένα ακόμη ελληνικό κίνημα χωρίς καμία επιτυχία, αλλά παρ’ όλα αυτά η Ελλάδα το χρησιμοποίησε στο Συνέδριο του Βερολίνου, για να μην παραχωρηθεί η Μακεδονία στην Βουλγαρία, πράγμα που τελικά κατάφερε και η Μακεδονία έμεινε Οθωμανική επαρχία.
Το 1904, αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, όπως ο Παύλος Μελάς, ο Κωνσταντίνος Μαζαράκης και ο Τέλλος Αγαπηνός (Άγρας) καθώς και οπλαρχηγοί από άλλες ελληνικές περιοχές πήγαν στην Μακεδονία και μαζί με τους ντόπιους σχημάτισαν αντάρτικες ομάδες.
Ο θάνατος του Παύλου Μελά στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς (σημερινό Μελάς) στις 13 Οκτωρίου του 1904, ανάγκασε την ελληνική κυβέρνηση να κινητοποιηθεί και να διεκδικήσει δυναμικότερα την Μακεδονία. Μέχρι το 1907 τα ελληνικά αντάρτικα σώματα είχαν κερδίσει ένα σημαντικό μέρος των μακεδονικών εδαφών. Η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα σταμάτησε το 1908 με την επικράτηση των Νεότουρκων στην Τουρκία. Το Μακεδονικό ζήτημα όμως δεν λύθηκε. Έτσι, ο αγώνας για την διεκδίκηση της Μακεδονίας συνεχίστηκε μερικά χρόνια αργότερα, κατά τους Βαλκανικούς πολέμους (1912).