Αν και η ορθόδοξη εκκλησία έχει πολλούς μεγάλους Ιεράρχες, τιμά ξεχωριστά τρεις: τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο Θεολόγο (Ναζιανζινό) και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
Παρόλο δε που ο καθένας τους έχει ξεχωριστή εορτή μέσα στο έτος, από το 1.100 μ.Χ., επί αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλεξίου Κομνηνού, καθιερώθηκε να γιορτάζονται και οι τρεις μαζί,γιατί έχουν πολλά κοινά γνωρίσματα: αγωνίστηκαν και οι τρεις για τη διάδοση και διάσωση της Χριστιανικής πίστης, ζούσαν απλή ζωή χωρίς πολυτέλειες, αφιέρωσαν τη ζωή τους στους φτωχούς συνανθρώπους τους και στους δυστυχισμένους, ήταν και οι τρεις σοφοί, αγάπησαν τα γράμματα και τον πολιτισμό των αρχαίων Ελλήνων.
Έγιναν μεγάλοι – πολύ μεγάλοι – δάσκαλοι, πραγματικοί φωστήρες. Αλλά και σπουδαίοι ρήτορες. Για τη σοφία τους και την καλοσύνη τους, ο λαός τους εκτιμούσε και τους αγαπούσε.
Η γιορτή τους, από το 1842, καθιερώνεται ως σχολική γιορτή, γιορτή των Γραμμάτων, μια και οι Τρεις Ιεράρχες ήταν Μεγάλοι Δάσκαλοι αλλά και Πατέρες της Εκκλησίας. Ήταν άνθρωποι μορφωμένοι, σοφοί δάσκαλοι, φημισμένοι ρήτορες και συγγραφείς. Πρόσφεραν πάρα πολλά στα γράμματα, διαθέτοντας ολόκληρη την περιουσία τους. Η γιορτή των Τριών Ιεραρχών είναι γιορτή των δασκάλων και των μαθητών, των σχολείων και των γραμμάτων, των βιβλίων και της μάθησης.Ήταν επίσης ευσεβείς Ιεράρχες, επιφανείς θεολόγοι, με κοινωνική προσφορά και φιλανθρωπικό έργο, που διέθεσαν τη ζωή τους στην πίστη τους για το Χριστό.
Μελέτησαν τους αρχαίους κλασικούς συγγραφείς και φιλοσόφους, και κατόρθωσαν να συμφιλιώσουν το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα με την Χριστιανική Πίστη.
Το έργο των Τριών Ιεραρχών είναι πολύ μεγάλο. Όλοι οι φτωχοί, οι άρρωστοι, τα ορφανά και οι ηλικιωμένοι έβρισκαν καταφύγιο κοντά τους. Η μεγάλη τους καρδιά και η χριστιανική ψυχή τους γίνονταν στέγη για όσους είχαν ανάγκη. Ήταν τόση η καλοσύνη και η φιλανθρωπία τους, που δεν υπολόγισαν τα πλούτη και τα χρήματά τους. Τίποτα δεν κράτησαν για τον εαυτό τους. Όλα τα υπάρχοντά τους τα διέθεσαν για να δώσουν χαρά στους συνάνθρώπους τους.
Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν και ιεραπόστολοι. Δίδασκαν τη Χριστιανική θρησκεία και το Λόγο του Θεού με πάθος, γεγονός που σε συνδυασμό με τη μεγάλη τους μόρφωση, τους έφερε αντιμέτωπους και εχθρούς με βασιλιάδες και άρχοντες.
Δίκαια, λοιπόν, ονομάστηκαν Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας και Προστάτες των Γραμμάτων και των Σχολείων.

Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το 330 μ.Χ. και πέθανε πολύ νέος, το 379 σε ηλικία 49 ετών. Σπούδασε στην αρχή στην Κων/πολη. Αργότερα στην Αλεξάνδρεια και τελευταία στη φιλοσοφική σχολή των Αθηνών, όπου γνωρίστηκε με τον Ιουλιανό τον Παραβάτη  και με το Γρηγόριο το Νανζιανζηνό.
Από μικρό, η μητέρα του Εμμέλεια του έμαθε να διαβάζει το Ευαγγέλιο. Το μελέτησε και το αγάπησε υπερβολικά και γι? αυτό προτίμησε να γίνει ιερομόναχος παρά δικηγόρος. Κλείστηκε σ? ένα εξοχικό κτίσμα του, με μόνη ενασχόληση την προσευχή, τη μελέτη της Αγίας Γραφής, τη νηστεία και τον ύμνο προς το Θεό.
Είναι ο πρώτος που συστηματοποίησε καλά και τέλεια τους νόμους και τις συνήθειες των μοναστηριών, δηλαδή πώς πρέπει να πρέπει να προσεύχεται, πώς να νηστεύει, πώς να είναι εγκρατής ο ασκητής.
Παντού και πάντα μιλούσε για το Θεό. Η εξυπνάδα του, οι καλοί του τρόποι και η αρετή του εξαπλώθηκε παντού, γι? αυτό όταν πέθανε ο Επίσκοπος της Καισάρειας, οι συμπολίτες του, τον διάλεξαν και τον έκαναν Επίσκοπό τους. Ήταν Επίσκοπος σπουδαίος. Δε λυπήθηκε τίποτε. Εργάστηκε θαρραλέα και ψύχραιμα. Πούλησε ολόκληρη την περιουσία του και με τα χρήματά του έκανε Νοσοκομείο, ένα Πτωχοκομείο, ένα Ορφανοτροφείο και ένα Γηροκομείο. Ο κόσμος για να τον ευχαριστήσει το ονόμασε ?Βασιλειάδα?, δηλαδή πόλη του Βασιλείου. Κάθε μέρα ο Μέγας Βασίλειος επισκεπτόταν και περιποιόταν μόνος τους αρρώστους και τους γέρους. Έγραψε και πολλά βιβλία, όπως η Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου που ψάλλεται 10 φορές το χρόνο και σήμερα στην Εκκλησία μας.

Άλλος πατέρας της εκκλησίας, ισάξιος του Μ. Βασιλείου ήταν και ο Γρηγόριος ο Νανζιανζηνός. Γεννήθηκε το 329 μ.Χ. και πέθανε σε ηλικία 60 ετών το 389 μ.Χ. Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε κοντά στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας γι αυτό και ονομάστηκε Ναζιανζηνός. Όπως και ο Άγιος Βασίλειος καταγόταν από παλιά και πλούσια οικογένεια του τόπου του. Οι ευσεβείς γονείς του, η Νόννα και ο επίσκοπος Γρηγόριος του έδωσαν χριστιανική ανατροφή.
Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη Ναζιανζό και κατόπιν στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Εκεί γνωρίστηκε με το Βασίλειο, που είχαν σχεδόν την ίδια ηλικία και συνδέθηκαν με αδελφική φιλία και εκτίμηση που έμεινε ζωντανή και δυνατή σε όλη τους τη ζωή. Ο Γρηγόριος συνέχισε τις σπουδές του στην Καισάρεια της Παλαιστίνης και στην Αλεξάνδρεια. Σπούδασε και στην Αθήνα μαζί με το φίλο του Βασίλειο. Μετά τις τόσο λαμπρές σπουδές του γύρισε στην Ναζιανζό και μόνασε για ένα διάστημα στον Πόντο μαζί με το Βασίλειο.
Αργότερα με απαίτηση όμως των Χριστιανών και χωρίς να το θέλει ο ίδιος, καθώς θεωρούσε πολύ μεγάλο το αξίωμα της ιεροσύνης, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Όταν αυτοκράτορας ήταν ο Μέγας Θεοδόσιος, αναδείχτηκε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και Πρόεδρος της Β? Οικουμενικής Συνόδου. Από αυτή τη θέση, το 381, μαζί με άλλους άρχοντες της Εκκλησίας στερέωσαν την Πίστη και την Ορθοδοξία συμπληρώνοντας το Σύμβολο της Πίστεως που άρχισε η Α? Οικουμενική Σύνοδος.
Έγραψε πολλά θεολογικά βιβλία και γι? αυτό ονομάστηκε Θεολόγος. Τη μνήμη του τη γιορτάζουμε στις 25 Ιανουαρίου.

Πιο γλυκομίλητος ήταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ονομάστηκε Χρυσόστομος για τις ρητορικές του ικανότητες. Γεννήθηκε περίπου το 345 στην Αντιόχεια της Συρίας και πέθανε σε ηλικία περίπου 60 ετών το 407 μ.Χ. Γονείς του ήταν ο ανώτερος αξιωματικός Σεκούνδος και η ευσεβής Ανθούσα. Πολύ νωρίς έμεινε ορφανός από τον πατέρα του και το βάρος της ανατροφής και μόρφωσής του έπεσε στην ενάρετη Ανθούσα.
Μετά τις λαμπρές φιλοσοφικές και νομικές σπουδές του, ο Ιωάννης άσκησε στην Αντιόχεια το επάγγελμα του δικηγόρου. Γρήγορα όμως τον τράβηξαν οι θεολογικές σπουδές και όταν βαπτίστηκε, άρχισε να ζει ασκητική ζωή. Ύστερα από μερικά χρόνια ασκητικής ζωής, ο Ιωάννης δέχτηκε τη χάρη της ιεροσύνης και υπηρέτησε την Εκκλησία. Με τα λαμπρά του κηρύγματα και κυρίως μα το έξοχο παράδειγμά του μαγνήτιζε τις ψυχές των πιστών. Είχε κατορθώσει να τρέφει καθημερινά πάνω από 3.000 φτωχούς.
Έδειξε μεγάλο και θερμό ενδιαφέρον στους φτωχούς και διέδωσε το Χριστιανισμό στους Γότθους και Πέρσες και άλλους βάρβαρους λαούς. Πολέμησε τις αιρέσεις και καυτηρίασε θαρραλέα τη διαφθορά της κοινωνίας. Και αυτήν ακόμη την Αυτοκράτειρα Ευδοξία, την παρατήρησε, για την πολυτελή, σπάταλη, άσωτη και άνομη ζωή της, με αποτέλεσμα να εξοριστεί.
Εκεί στην εξορία ύστερα από κακουχίες και ταλαιπωρίες πολλές, πέθανε στη Φρυγίας το 407. Παρά ταύτα όμως, αναγνωρίστηκαν οι πολύτιμες υπηρεσίες του και αποκαταστάθηκε η μνήμη του.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος διακρίθηκε για τη ρητορική του τέχνη. Τα λόγια, η διδασκαλία και το κήρυγμά του συγκινούσαν όλους τους ανθρώπους. Γι αυτό τον ονόμασαν «Χρυσόστομο», δηλαδή στόμα χρυσό.
Τη μνήμη του τη γιορτάζουμε στις 13 Νοεμβρίου και στις 27 Ιανουαρίου (Ανακομιδή).